Nagbago na ang kalagayan ng mga gaikokujin na nagtatrabaho sa Japan. Maraming gaikokujin ang makikita sa convenience stores at restaurants tulad ng mga Sri Lankans, Indonesians, Vietnamese at Chinese. At sa caregiving industry, may mga Myanmarese na rin, dagdag sa mga Pilipino, Vietnamese at Indonesians. Marami na ring mga Nepalese na hindi lamang sa “Indian” restaurants nagtatrabaho.

Pagtatrabaho sa Japan

Merong report ang Mainichi Japan nung February 25, 2025 na ito ang nakasulat:

TOKYO -- Numerous foreign students in Japan want to work here, but they face various challenges such as a lack of employment support, a unique hiring system and language barriers even for those fluent in Japanese.

Maraming bagay ang sakop ng balitang ito:

a. Gustong sumama sa labor force ng Japan ang mga estudyanteng gaikokujin na nakapag-aral sa Japan;

b. Kung ang pag-aaral nila sa Japan ay suportado ng gobyerno (tulad ng Monbusho scholars), ibinabalik nila sa Japan ang suportang natanggap sa pamamagitan ng pagta-trabaho sa bansa;

c. Ang mga “foreign students” na ito ay may dalang pananaw at galing na mula sa kanilang karanasan at natutunan sa sarili nilang bansa na maaaring makatulong sa pagbabago o pag-unlad ng industriya ng Japan. Ibig sabihin, hindi nila dala lamang ang natutunan sa pag-aaral sa Japan kundi meron silang sariling galing na dadagdag sa paggawa ng mga bagay-bagay sa Japan - tulad ng ibang papanaw sa innovation sa mga gawain at produkto.

Nauunawaan ko na ang Monbusho scholarship program ay ginawa dahil ang mga estudyanteng mag-aaral sa Japan ay siyang magiging “tulay” sa pagitan ng Japan at ng mga bansa ng mga Monbusho scholars. Ibig sabihin, uuwi ang mga estudyante sa sari-sariling bansa at sila ay magiging “ambassadors” ng Japan doon. Sila ang taga-pagpaliwanag ng mga kaisipan at sistema ng Japan sa mga tao sa kanilang gobyerno at industriya. Sila din ang magiging workforce ng mga Japanese companies sa mga bansang ito.

Nguni't ang pagtatrabaho sa Japan ng mga Monbusho scholars ay hindi masama sa Japan. Sa pagtatrabaho nila sa Japan, tumutulong sila sa mga pangangailangan ng bansang ito.

Paano naman yung nagbayad ng kanilang pag-aaral sa Japan? Tulad ng nasabi dati, ang kanilang talino at galing ay tulong sa industriya ng Japan kung dito sila magtatrabaho.

Monbusho scholar man o hindi, bakit sila nahihirapan sa paghahanap ng trabaho sa Japan?

IT Professionals

Mahigit isang dekada na ang nakaraan nung magsabi ang gobyerno ng Japan na gusto nilang maka-attract ng mga skilled non-Japanese professionals tulad sa IT (Information Technology) para lalo pang umunlad ang industriyang ito sa Japan. May mga nagka-interes na sumama sa bagong programang ito. Dala pa nila ang pamilya nila dahil isa ito sa incentive sa pagtatrabaho nila sa Japan. Pero ang balita ay nag-uwian yung mga IT engineers na mula India dahil hindi nila gusto ang sistema sa Japan at kulang ang support para sa mga anak nila.

Samantalang ang Sillicon Valley sa California ay umunlad dahil sa mga IT professionals, kasama ang mga Indian IT professionals. Umuwi man sila hindi dahil ayaw nilang magtrabaho sa U.S. kundi kayang ipagpatuloy ang trabaho sa California habang nasa India dahil sa internet.

Ang Singapore ay may maliit na populasyon. Pero ang naging policy nila ay makakuha ng “best minds and talents” mula sa alinmang bansa sa mundo. Kaya umunlad ang kanilang mga universities, research programs at industriya. Meron akong kilalang 2 Pilipino na nag-aral sa Nara Institute of Science and Technology (NAIST) na nagtatrabaho ngayon sa Singapore.

Pagtigil sa trabaho sa Japan

Isa sa mga dahilan sa maliit na dami ng mga nagtatrabaho sa Japan na mga professional gaikokujin ay dahil hindi handa ang mga Japanese companies na tumanggap ng ganitong mga manggagawa. Masyado pa ring nakatutok sa mga manggawang Hapones ang sistema ng mga Japanese companies.

Ito rin ang nangyari sa mga IT professionals na nagsi-uwian na. May balita na umuuwi sila sa loob ng 5 taon mula sa pagsisimula ng trabaho. Isang problema ay communication barrier kahit sa mga estudyanteng magaling na sa nihonggo. Pero problema din ang “wage and promotion system” ng mga Japanese companies. Maaaring mababa ang sahod kumpara sa companies sa ibang bansa at hindi sila makakita ng pagkakataong tataas ang posisyon sa Japanese companies at uunlad pa ang kanilang kaalaman at kakayahan.

Naalala ko ang sinabi ng isang Pilipinang nurse na nakapasa sa exam ng nursing sa Japan at may trabaho sa isang ospital. Kasama siya sa mga nurses sa ilalim ng JPEPA (Japan-Philippine Economic Partnership Agreement) at nag-aral dito sa Japan nang libre. Hindi niya nakikita na mapo-promote siya sa mas mataas na posisyon at ang kanyang ginagawa ay paulit-ulit lamang araw-araw. Naghahanap siya ng self-fulfillment sa trabaho – hindi lang sweldo at job security.

Pagbabago, hindi bago

Umunlad ang Japan mula pa nung 1870s dahil ibinukas ang bansa sa bagong teknolohiya. Pinag-aral ang mga batang Hapones sa Europe at Amerika upang madala pabalik sa bansa ang mga bagong kaalaman at sistema sa industriya.

Napakagaling ng pagbabago kaya sa loob lamang ng 30 taon, mula late 1800s, may bagong industriya na ang Japan – modernong industriya. At tuloy-tuloy na ito hanggang ngayon.

Nakaya nilang magbago nang sila-sila lamang halos ang kumilos – iilan lamang ang mga gaikokujin. 

Nguni’t ang mundo ngayon ay kakaiba sa mundo noon (mula 1900s hanggang 1942).

Nagbukas nang kaunti ang Japan sa mga gaikokujin mula nung 1970s at libo-libong estudyante mula sa napakaraming bansa ang nakapag-aral dito. Kaya maraming naging Monbusho scholars. Nagkaroon din ng mga English teachers dahil nakita nilang kailangan ito ng Hapones sa kanilang pakiki-ugnay sa mundo. Libo-libong mga JETs (yung mga nasa Japan Exchange and Teaching Programme) mula nung 1987 para  ma-promote ang “grass-roots international exchange between Japan and other nations.” Dati ay mga puti ang puwedeng maging JET, ngayon ay may mga Asians na tulad ng mga Filipino JETs.

Nguni’t may mga JETs na gusto talagang magturo ng ingles ang hindi masaya. Ang teachers na Hapones ang main English  subject teachers na hindi nagsasalita ng ingles at grammar lamang ang itinuturo. Ang JETs ay Assistant Language Teachers (ALTs) na papasok lamang sa pagpa-practice ng pagsasalita ng ingles. Binabayaran ang JETs, pero sa mga seryosong JETs na gusto talagang makatulong bilang teachers, limitado ang kanilang galaw at magagawa sa loob ng classroom. Sayang ang pagkakataon na sila ay nasa Japan at makakatulong sa pag-aaral ng mga batang Hapones.

Batay sa aking mahigit na 10 taong pagtuturo sa isang college, napansin ko na pababa ang quality ng ingles ng mga estudyanteng Hapones. Parang wala na silang interes sa wikang ingles at wala ding interes na matuto sa mga teachers na hindi Hapones na may kakaibang kaalaman at pamamaraan ng pagtuturo. Sayang.

Bilang bahagi ng Japan

Sa tingin ko, marami sa mga gaikokujin na naninirahan sa Japan (hindi ito yung gaikokujin na dito ipinanganak at lumaki) ay gustong maging bahagi ng Japan – maging miyembro ng lipunang Hapones. Ito ay sumusuporta sa dating usong kaisipan na “multiculturalism.”

Nguni’t isang bagay ang kailangan para ito ay matupad: pagtanggap sa kaibahan ng mga gaikokujin at ang pagkakaroon ng kaisipan na walang mawawala sa Japan kung hindi inward looking ang kanilang paningin sa lipunan. Hindi dapat insecure o takot ang mga Hapones kung may ibang ideya ang mga gaikokujin na magbabago sa sistema sa Japan para lalong bumuti ang lipunan at industriya.

Samantala…

Marami na akong nakausap na mga trainees at ngayon SSW na mga professionals tulad ng engineers. Karaniwang hindi akma sa kanilang pinag-aralan ang trabaho sa Japan.

Tanggap na nila na hindi nila magagamit ang kanilang profession sa uri ng trabaho sa Japan, basta’t maayos ang kanilang sahod.

Kung sana ay mapapaunlad pa nila ang kanilang kaalaman sa kanilang profession sa pagtatrabaho sa Japan – win-win situation sana. Kaso…  

Maraming nabigla nung manalo muli si Donald Trump bilang U.S. President. Sinasabing ang mga Latino, Black at Asian communities ay bumoto sa kanya. Sila daw ay bumoto kay Trump dahil nakikita nila na siya ang makakagawa ng aksyon sa kanilang problema.

Napakaraming TikTok videos ang lumalabas tungkol sa mga sinasabi ni Trump, hindi lamang noong panahon ng kampanya noong 2024 kundi pati yung matagal na niyang sinabi.

Bakit kaya?

Communication

Mukhang isang bagay na mahalaga sa sinumang kandidato ay ang kakayahang makapagpahayag ng mensaheng nauunawaan ng mga botante. Magaling sumagot si Trump sa mga tanong sa kanya – diretsahan niyang binabara ang taong sa tingin niya ay mali ang tanong o nagsabi ng bagay na hindi siya sang-ayon.

Marunong siyang magsalita nang maikli pero may malakas na dating.

May mga kandidato ding magaling magpatawa ng tao, o magaling pumili ng salita na nakakakuha ng reaction sa tao. Pero makukuha ba nila na mapa-isip ang tao sa ganitong paraan o komedya lang?

Nguni’t kapag ang communication ay arogante o may tono ng “elite” (mayaman, professionals, big business, mga “educated,” mga taga-capital cities, “progressive”), hindi yan effective at inaayawan yan ng mga tao. Lumalabas na ang ganitong kandidato ay hindi kumakausap sa mga botante bilang kapantay na mamamayan kundi bilang taong mas may alam, o may mataas na posisyon sa lipunan. Sa ganitong kandidato, ang mga botante ay ignorante o kulang sa kaalaman kaya kailangang tulungan ng mga “magagaling na tao.”

Mensahe

Nguni’t anuman ang galing sa communication, kailangang may saysay ang sinasabi. Kailangang ang laman ng mensahe ay maganda o may malalim na kahulugan o tumutukoy sa mga isyu na gustong pag-usapan ng mga botante.  

Doon sa sabing ibinoto siya ng mga Latinos, Blacks (African-Americans) at Asians, ito ay dahil nakikita nila na si Trump ay may magagawa sa mga isyu nila – trabaho, seguridad sa komunidad, serbisyo ng gobyerno, etc.

Malakas ang effect ng “America First” ni Trump nung  unang term niya bilang Presidente para sa mga mangggawang Amerikano na nawalan ng trabaho dahil hindi kayang sumabay ng kanilang kompanya sa mga kompanyang nasa sa ibang bansa. May mga kompanyang (Amerikano at hindi) na muling nagbukas ng factory sa Amerika dahil kay Trump.

Yung mayabang na sinabi ni Trump na kapag naging Presidente siya muli ay ititigil niya ang patayan sa Gaza at sa Ukraine ay mukhang totoo. Hindi pa siya Presidente ay nag warning na siya na pag hindi magkaroon ng ceasefire bago ang oath-taking niya sa Enero 2025 ay may masamang mangyayari. At biglang nagkasundo ang Hamas at Israel na magkaroon ng ceasefire sa Gaza war.

Bakit ganun? May mga nagsasabi na dahil yan sa “Trump effect.” Pag sinabi niya, gagawin niya – yan si Trump. Kaya ang ibang bansa ay naghihintay sa kanyang mga hakbang dahil pwede silang maapektuhan nang masama – kahit pa anong bansa yan sa North America, Europe, Asia at iba pa.

Sabihin mang may sira sa ulo si Trump, mas gusto pa ng mga botante sa America ang ganyang lider basta’t tinutupad ang kanyang salita. Tiwala silang kayang gawin ni Trump ang sinasabi niya.

Gawa hindi salita

Mas mabuti talaga yung may nakikitang gawa o pagbabago kaysa sa walang tigil sa magagandang salita.

Sa Pilipinas, isang kinikilalang magaling na lider ay si Mayor Vico Sotto ng Pasig city. May tamang academic background si Vico tungkol sa pagpapalakad ng gobyerno. Pero ipinakita niya na kaya niyang ipatupad ang mga academic ideas niya. Kaya nalinis niya ang sistema sa Pasig city government. Napalaki niya ang income ng city government kaya puwede nang itaas ang sweldo ng mga empleyado, at yung contractual ng 10 taon at mahigit ay naging regular employees. Nawala na rin yata ang mga fixers sa mga opisina. Ipinakita niya na kayang pagandahin ang lakad ng gobyerno kung gugustuhin at pagsisikapan. At ipinakita niyang kapag walang corruption may pera ang city government at may tamang serbisyo sa tao.

Kahit yung pag-aayos ng kalsada at mga public facilities sa Maynila noong panahon ni Yorme (Isko Moreno) ay may malaking impact sa mga tao – taga-Maynila man o hindi.

Ano ang gusto ng botante?

Ang gusto ng botante ay yung lider na tumutugon sa kanyang pangangailangan – trabaho, sariling hanap-buhay, edukasyon, bahay, seguridad, medical service. Basic needs ang mga ito pero hinding-hindi matugunan ng gobyerno sa mahabang panahon kahit suporta lamang ang tulong (ayusin ang palengke, serbisyo sa gobyerno, pagtatayo ng classrooms, water supply, flood control at irrigation, at iba pa).

Matutugunan ba ito ng ayuda? Ang isang mangingisda sa Zambales ay may sagot: ilang araw lamang ang ayuda, ang kailangan ay makabalik sa laot ng malaya upang makahuli ng isda sa mahabang panahon.

Kung ang mga basic needs ng mga tao ay hindi matugunan ng gobyerno, para saan pa ang pera ng bayan? Para saan pa ang kapangyarihan ng gobyerno?

Isa pang halimbawa

Nung magsimulang palakarin ang NAIA ng isang kompanya ng San Miguel Corporation, maraming balitang pagbabago na makabubuti sa mga tao ang lumabas. Meron nang pagbabago sa Terminal 3 tulad ng mas maluwag na daan sa tapat ng building, mas maayos na rin ang lugar ng mga taxi, lumakas na ang aircon, may bago nang supply ng kuryente para walang brown-out, mas marami ng upuan, mas maganda na ang trolley. Mabilis ang pagbabago dahil hindi mahirap ang mga problema. Ang kaibahan ay ang kakaibang pag-iisip ng mga taong taga-pribadong kompanya.

Yung dating mga namamahala ay walang naiisip na madali at magandang pagbabago sa NAIA. Pero ang mga tao sa kompanya ng San Miguel Corporation na ito ay may mas magandang mga idea na may tunay na ikinagaganda ng airport.

Isa pang maganda dito ay nanalo ang kompanya ng San Miguel Corporation dahil sa mataas ang kanilang bid para makuha ang kontrata sa pamamalakad at pagsasa-ayos ng airport at mataas din ang kanilang ibibigay sa gobyerno bilang bayad taon-taon na malaking porsyento sa kita. Malaki din ang kanilang gagastusin tulad ng pagtatayo ng isa pang building para mas lumaki ang Terminal 2.

Si Ramon Ang na Chairperson ng San Miguel Corporation ay hands-on sa pagpapatupad ng proyekto. Kung magsalita siya ay parang kausap niya ang mga kapitbahay sa kanyang munting bayan. Walang yabang at parang kwentuhan lang ang salita niya. Iisa lang ang gusto niya, gawin ang kayang gawin. Pag sinabi niya na magagawa, mangyayari yan. At bukas din siya sa mas magandang idea, kaya lalo pang gaganda ang proyekto.

Kailangang may tunay na pagbabago sa Pilipinas na tulad sa ginagawa sa NAIA. Kailangang ang lider ng bansa ay matapang na ginagawa ang ipinangakong mabuting bagay para sa bayan.